Áo dài Việt Nam - niềm tự hào của dân tộc

Giới thiệu về áo dài Việt Nam

Áo dài xuất hiện vào khoảng thế kỷ thứ XVII, áo dài đã trải qua nhiều thời kỳ, giai đoạn chuyển đổi. Trải qua thời gian dài thay đổi và phát triển, áo dài mới có được vẻ đẹp riêng biệt mang đậm dấu ấn văn hoá của người Việt như ngày nay. Cho dù trải qua bao nhiêu đổi thay của xã hội thời đại, vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam khi mặc trên mình chiếc áo dài vẫn luôn là hằng số bất biến. Đó là vẻ đẹp từ sự duyên dáng, dịu dàng, sự nhẹ nhàng và kín đáo nhưng không kém phần quyến rũ. Áo dài chính là biểu tượng tuyệt đẹp thể hiện được tất cả các nét đẹp của trang phục truyền thống Việt Nam.

Cấu tạo của áo dài Việt Nam

Một bộ áo dài truyền thống có cấu tạo bao gồm tay áo, cổ áo, hai tà áo và quần. Cổ áo truyền thống thường may cao khoảng 3cm, tay áo dài đến cổ tay và thân áo được thiết kế ôm dáng có nút bấm hoặc cài ở một bên. Tà áo gồm 2 tà, được xẻ từ eo đến cổ chân. Ở phần thân ngực và sau lưng sẽ có chiết ly.

Ý nghĩa tà áo dài Việt Nam

Áo dài Việt Nam chứa đựng những ý nghĩa truyền thống sâu sắc, là niềm tự hào và chiếm trọn trái tim người Việt. Mặc dù trải qua bao nhiêu ngàn năm, văn hoá Việt vẫn không bị mai một và lưu giữ được những giá trị quý báu qua chiếc áo dài. Trang phục mang nét quyến rũ mà vẫn kín đáo, thanh lịch, không hề bị lẫn với các nền văn hoá khác.

Hình ảnh áo dài luôn được hiện diện trong những lễ hội lớn hay đấu trường quốc tế trong các cuộc thi dù lớn hay nhỏ chứng tỏ tà áo dài luôn được người Việt coi trọng và sử dụng trong các ngày lễ quan trọng của đất nước và ngay cả trong đời sống cá nhân.

Lịch sử áo dài Việt Nam qua từng thời kỳ

Áo giao lĩnh

Đến nay, vẫn chưa có nhà nghiên cứu nào có thể xác định chính xác lịch sử của áo dài và thời điểm xuất hiện của dài. Theo nhận định cảm quan của người Trung Quốc thì áo dài Việt Nam xuất thân từ sườn xám nhưng sườn xám mới xuất hiện vào năm 1920 còn áo dài đã xuất hiện trước đó hàng ngàn năm.

Sự xuất hiện của áo dài bắt nguồn từ áo giao lĩnh (năm 1744) – là kiểu áo sơ khai nhất của áo dài Việt Nam. Áo giao lĩnh hay còn được gọi là áo đối lĩnh, được may rộng và xẻ hai bên hông, cổ tay rộng, thân dài chấm gót. Thân áo được may bằng 4 tấm vải mặc cùng thắt lưng màu và váy đen. Đây là kiểu áo cổ chéo gần giống như áo tứ thân.

Vào thời gian này, vua Nguyễn Phúc Khoát lên ngôi và cai trị vùng đất phía nam. Miền bắc được cai quản bởi chúa Trịnh ở Hà Nội, người dân ở đây sẽ mặc áo giao lĩnh, trang phục mang nét tương đồng với người Hán. Nhằm phân biệt giữa Nam và Bắc, vua Nguyễn Phúc Khoát đã yêu cầu tất cả các phụ tá của mình phải vận quần dài bên trong một chiếc áo lụa. Bộ váy này là sự kết hợp giữa trang phục người Hán và Chămpa. Đây có thể là hình ảnh của bộ áo dài đầu tiên.

Áo tứ thân

Theo các nhà nghiên cứu và những hiện vật tại bảo tàng áo dài thì để tiện hơn trong việc lao động sản xuất hàng ngày của người phụ nữ, chiếc áo giao lĩnh đã được may rời 2 tà trước để buộc vào với nhau, hai tà sau may liền lại thành vạt áo.

Loại áo này thường may màu tối, được xem là chiếc áo mộc mạc, khiêm tốn mang ý nghĩa tượng trưng cho bốn bậc sinh thành của hai vợ chồng.

Áo ngũ thân

Trên cơ sở áo tứ thân, đến thời vua Gia Long áo ngũ thân ra đời. Loại áo được may thêm một tà nhỏ để tượng trưng cho địa vị của người mặc trong xã hội Giai cấp quan lại quý tộc thường mặc áo ngũ thân để phân biệt với tầng lớp người lao động trong xã hội.

Áo có 4 vạt được may thành 2 tà như áo dài, tà trước có thêm một vạt như lớp lót kín đáo chính là vạt áo thứ 5. Kiểu áo này được may theo phom rộng, có cổ và rất thịnh hành ở thế kỷ XX.

Áo dài tân thời

Vào năm 1939, kiểu áo tân thời đầu tiên ra đời, được cải biến từ áo ngũ thân được hoạ sĩ Cát Tường sáng tạo. Khác với phom áo dáng truyền thống, áo dài tân thời có 2 vạt trước và sau, được may ôm sát theo đường cong của cơ thể, tôn lên vẻ thướt tha, yêu kiều đầy quyến rũ của người phụ nữ.

Các chi tiết tay phồng và cổ khoét trái tim được lấy cảm hứng từ những chiếc váy tay phồng phương Tây làm cho chiếc áo dài tân thời càng thêm thời thượng. Để tăng thêm nét nữ tính cho người mặc, hàng nút phía trước được mở sang một chỗ mở áo dọc theo vai rồi chạy dọc theo một bên sườn.

Áo dài truyền thống

Trải qua nhiều thời kỳ lịch sử, chiếc áo dài truyền thống Việt Nam ra đời vào những năm 1970 và được lưu giữ đến hiện nay. Áo dài đã trở thành quốc phục, thừa hưởng những nét tinh hoa nhất từ lịch sử hình thành và phát triển, đồng thời thể hiện nét truyền thống, văn hóa của người Việt.

Áo dài cách tân

Dẫu cho có những sự biến đổi về kiểu dáng từ kín đáo đến đến hiện đại, phá cách, áo dài vẫn giữ được nét đẹp đậm đà và khí chất riêng biệt mà không phải trang phục nào cũng mang lại được. Vẫn giữ phom dáng ôm sát theo đường cong quyến rũ của người phụ nữ, áo dài cách tân ngày nay được thiết kế với kiểu dáng cách tân. Cũng chính bởi sự cách điệu độc đáo, mới mẻ mà áo dài ngày càng được hiện diện nhiều hơn trong cuộc sống của người Việt.

Áo dài Việt Nam trong đời sống

Áo dài học sinh

Có lẽ hình ảnh đẹp nhất của thời học sinh là hình ảnh các bạn nữ sinh mặc áo dài trắng đến trường. Từ thời xa xưa, khi đất nước thống nhất thì áo dài đã trở thành trang phục của nữ sinh khi đến trường. Đến nay áo dài nữ sinh không chỉ đơn giản là một loại đồng phục mà còn là “quốc phục”, tạo một hình ảnh Việt Nam đẹp trong mắt của bạn bè quốc tế. Không ai khác, những nữ sinh chính là người tạo nên hình ảnh trong sáng, tinh khôi nhất cho chiếc áo dài.

Áo dài đồng phục cơ quan

Tại một số cơ quan như nhà hàng, khách sạn, sân bay,... áo dài là đồng phục công sở bắt buộc. Tuy kiểu dáng có phần đơn điệu và màu sắc đơn giản nhưng cũng nét dịu dàng, duyên dáng của áo dài vẫn không hề thuyên giảm.

Hình ảnh chiếc áo dài thướt tha bay trong gió là hình ảnh đẹp nhất, đáng ghi nhớ nhất của hầu hết các du khách khi có cơ hội qua Việt Nam tham quan, du lịch.

Áo dài trong các tác phẩm nghệ thuật

Hình ảnh người phụ nữ Việt Nam với tà áo dài truyền thống đã được nhiều nghệ sĩ mô tả trong cả thơ ca, âm nhạc và hội họa. Bài thơ nổi tiếng về chiếc áo dài có thể kể như "Áo lụa Hà Đông" của Nguyên Sa, bài này được phổ nhạc thành một bài hát khá nổi tiếng và là cảm hứng cho một bộ phim điện ảnh cùng tên, với những câu: "Nắng Sài Gòn anh đi mà chợt mát. Bởi vì em mặc áo lụa Hà Đông..." Còn trong hội họa, chắc hẳn bạn sẽ nghĩ ngay đến tác phẩm "Thiếu nữ bên hoa huệ" kinh điển của họa sĩ Tô Ngọc Vân rồi phải không nào?

Bất cứ ai cũng đều trở nên thật duyên dáng, dịu dàng, đằm thắm trong tà áo dài Việt Nam. Hy vọng bài viết trên của Trang Phục Duyên Hà sẽ giúp bạn hiểu thêm đôi nét về nét đẹp và ý nghĩa của áo dài.